Mag een accountant zomaar een goedkeurende accountantsverklaring afgeven?

In een opvallende tuchtzaak bij de Accountantskamer draait het om de vraag of een accountant aansprakelijk kan worden gehouden voor het goedkeuren van de jaarrekening van haar eigen beroepsorganisatie: de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). Volgens een klagende registeraccountant is het hoog tijd dat rechters paal en perk stellen aan wat hij noemt “juridisch-achtig klinkende lariekoek” van het NBA-bestuur.

In deze blog analyseren we de juridische kern van de klacht, de argumenten van beide partijen én de implicaties voor de reikwijdte van de accountantsverklaring. Heb jij te maken met een conflict over de juistheid van een accountantsverklaring of twijfel je over de legitimiteit van financiële stukken? Dan is deze zaak belangrijk om te volgen.

De zaak: kritiek op de legitimiteit van heffingen in de NBA-jaarrekening

De klager – zelf registeraccountant – stelt dat de NBA in haar jaarrekening onrechtmatige inkomsten verwerkt. Volgens hem heeft de NBA geen wettelijke grondslag om ledenheffingen te innen. Toch heeft de beklaagde accountant in 2023 een goedkeurende accountantsverklaring afgegeven bij de jaarrekening van de NBA, waarin deze heffingen zijn opgenomen.

Volgens de klager is die goedkeuring misleidend én in strijd met Europese regelgeving. Hij stelt dat het ministerie van Financiën zijn controlerende taak pas serieus neemt als dergelijke verklaringen worden ingetrokken. Zolang dat niet gebeurt, blijft “de anarchie bestaan”, aldus de klager.

Wat moet een accountantsverklaring juridisch dekken?

Een accountantsverklaring is een oordeel van een onafhankelijke registeraccountant over de betrouwbaarheid van een jaarrekening. In het geval van een goedkeurende verklaring bevestigt de accountant dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de financiële positie van de organisatie.

Maar: mag een accountant zich beperken tot de cijfers, of moet zij ook toetsen of de juridische grondslagen van inkomsten deugen?

Volgens de klager moet een accountant ook toetsen aan hogere regelgeving, zoals het Europese recht. Als een beroepsorganisatie als de NBA heffingen oplegt zonder wettelijke basis, dan zou dat ook gevolgen moeten hebben voor de accountantsverklaring. De klager ziet het zelfs als de enige manier om onrechtmatigheid binnen het bestuur van de NBA te corrigeren.

De verdediging: geen forum voor beleidskritiek

De advocaat van de beklaagde accountant maakte duidelijk dat deze tuchtzaak de verkeerde arena is voor deze discussie. Hij stelt dat tuchtrecht niet bedoeld is voor het aanvechten van beleidskeuzes of regelgeving. Het gaat om het gedrag van de accountant, niet om de vraag of het NBA-bestuur haar bevoegdheden overschrijdt.

“Het moet gaan over het handelen van mijn cliënt, niet over het beleid van de NBA,” aldus de advocaat.

De accountant zelf voelde zich door de klager onder druk gezet. In een brief werd zij gesommeerd haar verklaring binnen twee weken in te trekken, anders zou een tuchtklacht volgen. Ze nam de kwestie serieus, heropende haar dossier, en overlegde met collega’s. Uiteindelijk concludeerde ze dat de verklaring gerechtvaardigd was.

Wat zegt het tuchtrecht hierover?

Binnen het accountants-tuchtrecht draait alles om de vraag of de accountant integer, onafhankelijk en deskundig heeft gehandeld. Een klacht moet aantonen dat de accountant:

• Onvoldoende zorgvuldig heeft gecontroleerd;
• Onjuiste of misleidende verklaringen heeft afgelegd;
• In strijd heeft gehandeld met de fundamentele beginselen van de beroepsgroep.

De klacht in deze zaak lijkt vooral gericht op de veronderstelde onrechtmatigheid van de NBA-inkomsten. Dat maakt de kernvraag juridisch interessant: mag een accountant een verklaring afgeven over een jaarrekening waarin mogelijk onrechtmatige inkomsten zijn opgenomen?

De Accountantskamer zal moeten beoordelen of de beklaagde accountant hierin steken heeft laten vallen, of dat zij rechtmatig tot haar oordeel is gekomen.

Waarom deze zaak ertoe doet – en niet alleen voor accountants

Deze zaak is relevant voor iedereen die zich geconfronteerd ziet met een accountantsverklaring waarover twijfel bestaat. Bijvoorbeeld:

• Ondernemers die menen dat hun accountant onterecht goedkeuring heeft verleend;
• Klokkenluiders binnen organisaties met vermoedens van financiële onjuistheden;
• Bestuurders die aansprakelijk kunnen worden gesteld op basis van onjuiste jaarcijfers;
• Toezichthouders die twijfelen aan de legitimiteit van verklaringen bij subsidies of publieke middelen.

De zaak maakt pijnlijk duidelijk dat een accountantsverklaring meer is dan een vinkje onderaan de jaarrekening. Het is een juridisch ankerpunt voor beleidsverantwoording, governance en aansprakelijkheid.

Conclusie: mag een accountant beleid beoordelen in haar accountantsverklaring?

Deze tuchtzaak raakt aan de fundamentele vraag: hoever reikt de verantwoordelijkheid van een accountant bij het goedkeuren van jaarrekeningen van regelgevende lichamen zoals de NBA?

De uitspraak – verwacht binnen 12 weken – zal niet alleen impact hebben op de betrokken partijen, maar mogelijk ook richting geven aan toekomstige klachten tegen verklaringen bij jaarrekeningen van overheden, stichtingen of andere instellingen met een publiek karakter.

Twijfel aan een accountantsverklaring? Zorgplicht Advocaten helpt u verder

Heeft u twijfels over de juistheid van een accountantsverklaring? Of overweegt u een tuchtklacht tegen een accountant wegens onjuiste oordeelsvorming? Dan is deskundige juridische ondersteuning cruciaal.

Zorgplicht Advocaten heeft jarenlange ervaring met:

• Tuchtprocedures tegen accountants;
• Analyse van jaarrekeningen en verklaringen;
• Juridische toetsing op zorgplicht, onafhankelijkheid en regelgeving;
• Ondersteuning bij klokkenluiderszaken en interne geschillen.

Bel ons direct voor een eerste gesprek of stuur uw dossier in voor een second opinion.