De poortwachtersrol van accountants, zoals die is vastgelegd in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), staat ernstig onder druk. Niet alleen door het groeiende tekort aan vakbekwame accountants, maar ook door een steeds complexer wordend web van administratieve verplichtingen. In de praktijk leidt dit ertoe dat accountants liever klanten met een verhoogd risico afwijzen dan onderzoeken – en dat is zorgwekkend.
Verlies van een cruciale schakel in fraudebestrijding
Volgens Joris Joppe, accountant bij softwareleverancier Visma, ligt het probleem diepgeworteld in het systeem. Accountants zijn niet alleen financiële controleurs, ze fungeren ook als belangrijke signaleringsfunctie bij mogelijke fraude of witwaspraktijken. Die taak is in theorie helder, maar in de praktijk worden zij overspoeld door administratieve verplichtingen en onduidelijke grenzen.
“De regels zijn complex en worden vaak defensief geïnterpreteerd,” aldus Joppe. Daardoor houden accountants uitgebreide klantdossiers bij, ook zonder concrete verdenkingen. Het gevolg? Enorme tijdsdruk, hoge kosten en nauwelijks ruimte voor de daadwerkelijke analyse van risico’s. En wat nóg frustrerender is: meldingen bij de Financial Intelligence Unit (FIU) leiden zelden tot concrete opvolging.
Administratieve last drijft risicocliënten uit beeld
Deze scheve balans zorgt ervoor dat accountants steeds vaker voor een defensieve strategie kiezen: klanten met een hoog risicoprofiel worden eenvoudigweg niet aangenomen. Niet omdat ze iets fout doen, maar omdat het risico op fouten – of op juridische problemen bij nalatigheid – simpelweg te groot is geworden. En zo verdwijnt het zicht op precies die cliënten waar toezicht juist broodnodig is.
“De lasten liggen bij de accountant en diens klant, maar de baten – in termen van opsporing – blijven uit. Het systeem werkt niet,” concludeert Joppe.
Digitale identiteit als deel van de oplossing
Toch zijn er wél structurele oplossingen denkbaar. Denk aan de opkomst van digitale identiteitsoplossingen zoals de EU Digital Identity Wallet. Deze Europese oplossing moet het eenvoudiger maken om zakelijke en persoonlijke identiteit op een veilige, efficiënte en uniforme manier vast te stellen. Accountants hoeven dan niet meer telkens opnieuw het wiel uit te vinden bij klantonderzoek.
Ook initiatieven als Trusted Information Partners (TIP) – samenwerkingen tussen publieke en private partijen – werken aan standaarden voor veilige gegevensdeling. Zulke innovaties kunnen de druk op accountants verlichten, zonder dat het toezicht verslapt. Maar dan moet er wel een omslag plaatsvinden: van controle op papier naar intelligente samenwerking in de keten.
De sector staat op een kantelpunt
De kern van het probleem is duidelijk: zonder echte oplossingen blijft de regeldruk stijgen en wordt de sector steeds onaantrekkelijker voor nieuwe instroom. Accountants haken af of specialiseren zich zodanig dat juist het maatschappelijke belang van toezicht uit beeld raakt.
Dat moet anders. Wat nodig is, zijn duidelijke richtlijnen, een effectiever meldsysteem en technologische ondersteuning die niet alleen last vermindert, maar ook inzicht vergroot. Alleen zo blijft de poortwachtersfunctie van accountants geloofwaardig én werkbaar.
Vragen over de poortwachtersrol, Wwft-verplichtingen of het vermijden van aansprakelijkheid? Neem vandaag nog contact met ons op.
Wij staan voor u klaar
- Tegen (financiële) dienstverleners
- 20+ jaar ervaring
- Eerlijk en transparant
